Toυ Μητροπολίτη Σύρου κ. Δωρόθεου Β’
Ακούμε συχνά, και παλαιότερα, αλλά σήμερα συχνότερα, τον προβληματισμό: Τι χρειάζονται τα δόγματα; Γιατί η Εκκλησία να μας παρουσιάζει μια σειρά λεπτολόγων δογμάτων, δυσνόητων για τους πολλούς, που επί πλέον φαίνεται ότι διχάζουν τον Χριστιανισμό; Δεν θα ήταν καλύτερο αντί να ασχολείται με τη διατύπωση δογμάτων, να στρέφει την προσοχή της στην ηθικοποίηση των ανθρώπων και στην αναμόρφωση των κοινωνιών; Τι χρειάζονται οι σχολαστικές διατυπώσεις, αφού «ο Χριστός είναι ένας»;
Και είναι πράγματι γεγονός ότι, στα πρώτα χρόνια, η Χριστιανική διδασκαλία ήταν διατυπωμένη απλώς και ακολουθούσε η προσπάθεια της έμπρακτης εφαρμογής της στον ατομικό και κοινωνικό βίο των πιστών, με τίμημα συχνά το μαρτύριο…
Η ιστορία, όμως, αποδεικνύει ότι οι δογματικές συζητήσεις και αγώνες, που η Εκκλησία διεξάγει επί αιώνες, δεν είναι δική της επιλογή, αλλά της επιβλήθηκε από την αίρεση!
Την αίρεση, που ζήτησε να εισβάλει στην Εκκλησία, να σκοτίσει τα πνεύματα, να ταράξει τις συνειδήσεις και να σχίσει το Σώμα του Χριστού με ένα και μόνο στόχο και σκοπό: να αντικαταστήσει τη θεόθεν αποκεκαλυμμένη πίστη με ανθρώπινες επινοήσεις και ετεροδιδασκαλίες, στις οποίες συνδυάζεται ο ορθολογισμός με ζοφερές δεισιδαιμονίες και, ενίοτε, ηθικές αβαρίες, και να πετύχει αυτό που δεν κατόρθωσαν οι διωγμοί, την εξαφάνιση, δηλαδή, της Χριστιανικής πίστης από το πρόσωπο της γης!
Η Εκκλησία έπρεπε ν’ αντισταθεί στις αιρέσεις, που εμφανίστηκαν μόλις σταμάτησαν οι διωγμοί, με την ίδια ετοιμότητα, όπως αντιστάθηκε σ’ αυτούς…
Στους διωγμούς αντιστάθηκε με το αίμα του μαρτυρίου. Στις αιρέσεις αντιστάθηκε και με το μαρτύριο, αλλά και με τη μαρτυρία της διατύπωσης των αληθειών της πίστεως, για να αντικρούσει τις εκάστοτε διατυπούμενες αιρετικές προτάσεις… Ετσι, σταδιακά διαμορφώθηκε το δογματικό σύστημα της Εκκλησίας.
Χωρίς αυτό δεν θα υπήρχε η απλή πίστη, αλλά η ασυδοσία των αιρέσεων! Θα κυριαρχούσαν οι πλέον απίστευτοι εξωφρενισμοί, ένας νοθευμένος και πολυδιασπασμένος, κατ’ όνομα μόνο, Χριστιανισμός, όπως, με θλίψη, διαπιστώνουμε να συμβαίνει στην Προτεσταντική ομολογία, με τα ποικιλώνυμα παρακλάδια, μερικά από τα οποία αρνούνται, πλέον, και τις πιο απλές αλήθειες του Χριστιανισμού, όπως την Ανάσταση του Χριστού.
Αλλά, τα δόγματα δεν σηματοδοτούν μόνο τον θρίαμβο της Εκκλησίας κατά των αιρέσεων! Σηματοδοτούν και τον θρίαμβο της Εκκλησίας, υπό την έννοιά της ως Σώμα Κλήρου και Λαού.
Το «επτασύνοδο» πολίτευμα, που διαμορφώθηκε από τον αγώνα κατά των αιρέσεων και την προσπάθεια καθορισμού της ορθής πίστης, σηματοδοτεί και τον θρίαμβο της δημοκρατίας! Η νίκη κατά των αιρέσεων ήταν νίκη και του δημοκρατικού πνεύματος της Εκκλησίας, όταν εκτός αυτής κυριαρχούσε ο συγκεντρωτισμός και η μοναρχία, καθώς στον αγώνα κατά των αιρέσεων ενεργό συμμετοχή είχε και ο λεγόμενος κατώτερος Κλήρος και ο Λαός.
Είναι γεγονός, βέβαια, ότι, ιδιαίτερα σήμερα, σε πολλούς τα δόγματα της Εκκλησίας φαίνονται υπερβολικά, περιττά, σχολαστικά…
Αλλά, σχολαστικά σημεία και στοιχεία -για τον μη ειδικό- έχει κάθε επιστήμη, η φιλοσοφία, η φυσική, η κοινωνιολογία, η νομική, η φιλολογία… Γιατί, δεν νοείται συστηματική έκθεση και έρευνα της αλήθειας, αν παραμένουμε σε όσα είναι αντιληπτά και κατανοητά στο ευρύ κοινό και έχουν άμεση πρακτική χρησιμότητα!
Κατά συνέπεια, το περίπλοκο και λεπτολόγο δογματικό σύστημα της Εκκλησίας μας, που διαμορφώθηκε μέσα από αγώνες και συγκρούσεις, δεν αποτελεί εμπόδιο στην πίστη, αλλά οριοθετεί τα πλαίσια της ορθής πίστης!
Τα δόγματα, λοιπόν, ούτε παρεμποδίζουν ούτε βλάπτουν την πορεία μας προς την πίστη!
Τη βλάπτει η κενοδοξία του καθενός, που θέλει να εκτοπίσει την αυθεντία της Εκκλησίας για να προβάλει τον εαυτό του ως αυθεντία.
Τη βλάπτει η υπεραπλουστευτική και γενικευτική νοοτροπία του συγκρητισμού.
Αλλά, τη βλάπτει, επίσης και εξ ίσου, η εμμανής αναζήτηση «προδοτών» της πίστεως… Και όλοι όσοι, ανάγουν τον εαυτό τους σε υπερ-εκκλησία και μοιράζουν πιστοποιητικά ορθοφροσύνης, λησμονώντας το αμείλικτο ερώτημα του Αποστόλου Παύλου: «Ποιός είσαι εσύ, που κρίνεις ξένο υπηρέτη;».
