Του Κώστα Τζίμα
Ακόμη και ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος, ο οποίος προσπαθεί όλο αυτό το διάστημα να κρατήσει χαμηλούς τόνους και να διατηρήσει το καλό κλίμα που υπάρχει ανάμεσα στον ίδιο και τον πρωθυπουργό, στην τελευταία συνεδρίαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου μίλησε για «πόλεμο μεταξύ κυβέρνησης και Εκκλησίας και όποιος αντέξει».
Ο πόλεμος κατά της Εκκλησίας άρχισε με μια επικίνδυνη για την ενότητα της χώρας αλλαγή, στην οποία προχώρησε ο υπουργός Παιδείας κ. Κώστας Γαβρόγλου κατά την ψήφιση του νέου Οργανισμού του υπουργείου.
Στην παράγραφο β του άρθρου 1 του νέου οργανισμού, δεν αναφέρεται ότι αποστολή του υπουργείου είναι η «ανάπτυξη της Θρησκευτικής συνειδήσεως» , ενώ έχει παραμείνει μόνο η φράση «ανάπτυξη της εθνικής συνειδήσεως».
Και σαν να μην έφτανε αυτό, η κυβέρνηση έκανε δεκτή την τροπολογία την οποία κατέθεσαν βουλευτές για τη διοίκηση του Ιδρύματος της Παναγίας της Τήνου και τον ρόλο που θα έχει σε αυτή ο εκάστοτε μητροπολίτης.
Η κυβέρνηση τελικά αφαίρεσε από τον μητροπολίτη το δικαίωμα να ψηφίζει για την εκλογή αντιπροέδρου, γεγονός που είχε ψηφιστεί το 2014.
Στην Εκκλησία εκτιμούν οτι η κυβέρνηση, προκειμένου να «εκδικηθεί» την Ιεραρχία, η οποία τελικά πήρε θέση υπέρ των συλλαλητηρίων για τη Μακεδονία, προχώρησε στις αποφάσεις αυτές, για να στείλει μήνυμα προς όλους, ώστε να περιορίσουν την κριτική τους.
Η κυβέρνηση φαίνεται πως επίλεξε αυτή τη στιγμή να αντιδράσει, καθώς η λύση στο σκοπιανό έχει δρομολογηθεί, ενώ σε λίγους μήνες θα αρχίσει η συζήτηση για τα θρησκευτικά.
Ιεράρχες, πάντως, εκτιμούν οτι εξ αιτίας της στάσης που έχει κρατήσει έως τώρα ο αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος, έχει βρεθεί σε δύσκολη θέση και για τον λόγο αυτό έκανε λόγο για πόλεμο «με την κυβέρνηση και όποιος αντέξει», σε μια προσπάθεια να προβληματίσει τη Σύνοδο για τις αποφάσεις που θα κληθεί να λάβει στο μέλλον.
Πάντως, κάποιοι εκτιμούν οτι ο κ. Ιερώνυμος δεν επιθυμεί να επενδύσει στον φόβο των ιεραρχών για όσα ακολουθήσουν το επόμενο διάστημα στην κόντρα με την κυβέρνηση. Αλλωστε, ο ίδιος ο κ. Ιερώνυμος ως μητροπολίτης Θηβών και Λεβαδείας στο περιοδικό «Σύναξη», τον Απρίλιο του 2002, παρουσιάζοντας το θέμα «Φόβος και ελευθερία στις δομές της Εκκλησίας», έγραφε: «…Δεν εννοώ κανέναν άλλο φόβο στο σημερινό μου θέμα, παρά μόνον εκείνους τους τρόπους που μετέρχονται ορισμένοι μικρονοϊκοί δικτατορίσκοι στον Εκκλησιαστικό χώρο, για να επιβάλουν δια της βίας τις προσωπικές τους απόψεις. Η Εκκλησία είναι θεανθρώπινος οργανισμός και επομένως κατά τα ανθρώπινα μέτρα και την καθημερινή πρακτική, είναι ορατές οι δομές και οι καταστάσεις που ζει… Αντί να γίνεται καθημερινά ο κόσμος Εκκλησία, γίνεται δυστυχώς η Εκκλησίας μας κοσμος. Αντί η Εκκλησία να επηρεάζει το πεζοδρόμιο, το πεζοδρόμιο επηρεάζει την Εκκλησία…».
Ανεξάρτητα από ποιά Εκκλησία θέλει ο κ. Ιερώνυμος, το βέβαιο είναι ότι η μάχη με την κυβέρνηση ξεκίνησε.
Διαγραφή της Θρησκευτικής συνείδησης
Η κυβέρνηση, μετά την κόντρα που ξέσπασε με την Ιεραρχία για τα συλλαλητήρια, πέρασε στην αντεπίθεση, αρχίζοντας από την αποστολή του υπουργείου Παιδείας, Ερευνας και Θρησκευμάτων, την οποία περιγράφει στο σχετικό Προεδρικό διάταγμα. Η διαγραφή της Θρησκευτικής συνείδησης και ο περιορισμός του ρόλου του υπουργείου στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης, είναι από τα θέματα που ενοχλούν την Εκκλησία και τα οποία ενδεχομένως θα επηρεάσουν και τη συζήτηση για τα Θρησκευτικά.
Το Σύνταγμα, ωστόσο, είναι σαφές ως προς τον ρόλο της Παιδείας. Συγκεκριμένα, το άρθρο 16 παρ. 2 αναφέρει ότι: «Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής τους συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες» (Σύνταγμα της Ελλάδος, όπως αναθεωρήθηκε με το ψήφισμα της 6ης Απριλίου 2001 της Ζ’ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων, Βουλή των Ελλήνων, σελ.19).
Η διαγραφή της φράσης θρησκευτικής συνείδησης δημιουργεί πλέον νέα δεδομένα, με την Εκκλησία να φέρεται αποφασισμένη να αντιδράσει σε νέες μεθοδεύσεις.
Το Ιδρυμα της Τήνου
Περιορισμό του ρόλου του προέδρου του Ιδρύματος της Παναγίας της Τήνου αποφάσισε τελικά η κυβέρνηση, η οποία έκανε δεκτή σχετική πρόταση επτά βουλευτών, με το οποίο περιορίζεται ο ρόλος του προέδρου του ιδρύματος, που είναι ο εκάστοτε μητροπολίτης Σύρου.
Το ίδρυμα διοικείται από το δεκαμελές Δ.Σ., με πρόεδρο τον μητροπολίτη και εννέα αιρετά μέλη, τα οποία εκλέγονται κάθε τρία χρόνια από σώμα εκλεκτόρων, το οποίο απαρτίζεται από εκπροσώπους της Τ.Α. και απο τα μέλη της Αδελφότητας των Τηνίων εν Αθήναις. Ο αντιπρόεδρος και ο γραμματέας εκλέγονται με μυστική ψηφοφορία.
Η Σύνοδος, η οποία συνεδρίασε για το θέμα, έστειλε επιστολή προς τον υπουργό Παιδείας κ. Γαβρόγλου, στην οποία αναφέρει: Με την τροπολογία αυτή επιδιώκεται τόσο η τροποποίηση διατάξεως του Καταστατικού Χάρτου της Εκκλησίας της Ελλάδος (νόμου 590/1977), όσο και η κατάργηση διατάξεων του νόμου 4301/2014 (26 παρ. 1, 50, 51 παρ. 6), που όλες αφορούν στη διοίκηση του Ιερού Ιδρύματος του Ναού Ευαγγελιστρίας Τήνου («Πανελλήνιο Ιερό Ιδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου», Π.Ι.Ι.Ε.Τ. – πρόκειται για το κρατικό Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, που διοικεί τον πανελλήνιας λατρευτικής σημασίας Ιερό Ναό της Ευαγγελιστρίας Τήνου και την περιουσία του).
Τα ζητήματα που θέτει η βουλευτική τροπολογία έχουν απαντηθεί από την Εκκλησία της Ελλάδος με προγενέστερη επιστολή (έτους 2015) προς τον τότε υπουργό Παιδείας, Ερευνας και Θρησκευμάτων κ. Νικόλαο Φίλη και τους κκ. Προέδρους των Κοινοβουλευτικών Κομμάτων, την οποία σας κοινοποιούμε. Οι απόψεις της Ιεράς Συνόδου έγιναν τότε κατανοητές και αποσοβήθηκε η νομοθετική πρωτοβουλία, που σήμερα επαναφέρεται από τους ανωτέρω κκ. βουλευτές.
Δυστυχώς, ελάχιστοι τοπικοί παράγοντες της Τήνου συνεχίζουν να παραπληροφορούν, δεν εννοούν να καταλάβουν ότι αφ’ ενός το Ιδρυμα της Ευαγγελιστρίας Τήνου είναι «Πανελλήνιο» και «Ιερό Ιδρυμα», επειδή διοικεί Ιερό Ναό με την περιουσία του, και όχι «δημοτική επιχείρηση», και ότι αφ’ ετέρου η περιουσία του συγκεντρώθηκε από την ευλάβεια του Ελληνικού Λαού στην Παναγία Θεοτόκο και τον Ιερό Ναό της. Αρνούνται ακόμη να αποδεχθούν το γεγονός ότι όσα ψευδώς καταμαρτυρούσαν το 2014 κατά του τότε νέου νόμου 4301/2014 περί δήθεν αυτοδίκαιης υπαγωγής του Ιδρύματος του Ιερού Ναού Ευαγγελιστρίας Τήνου στην Εκκλησία της Ελλάδος, περί δήθεν καταργήσεως του «αυτοδιοικήτου χαρακτήρα» του Ιερού Ιδρύματος και περί δήθεν παύσεως της εποπτείας της Πολιτείας στο Ιερό Ιδρυμα, πανηγυρικώς κατερρίφθησαν από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (3631/2015).
Τέλος, αρνούνται να αποδεχθούν το γεγονός ότι και μετά από τον νόμο 4301/2014, το ίδρυμα συνεχίζει να εποπτεύεται από την Πολιτεία (Υπουργείο Παιδείας, Ερευνας και Θρησκευμάτων), όπως και πριν από τον νόμο 4301/2014 και ότι οι τελευταίες εκλογές για την ανάδειξη νέας Διοι-κούσας Επιτροπής στις 10.12.1017 έγιναν με απολύτως ομαλό τρόπο κατά τον ν. 349/1976 και με συμμετοχή των νομίμων εκλεκτόρων, πολλοί από τους οποίους (μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Τήνου και όχι μόνον) απείχαν από τις προηγούμενες εκλογές του Δεκεμβρίου 2014, επειδή είχαν πεισθεί από αβάσιμες κατηγορίες κατά του ν. 4301/2014».
Οπως επισημαίνει η Σύνοδος, με την τροπολογία προτείνεται η κατάργηση της δυνατότητας ψηφοφορίας του Σεβ. Μητροπολίτη Σύρου κατά την πρώτη συνεδρία της νεοεκλεγείσας Διοικούσας Επιτροπής (Δ.Ε.) του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου (άρθρα 26 παρ. 1, 50 ν. 4301/2014). Ειδικότερα, μετά από την εκλογή των μελών της Δ.Ε. ανά τριετία και κατά την πρώτη συνεδρία της νέας Διοικούσας Επιτροπής, προβλέπεται ότι τα νέα μέλη της Δ.Ε. ψηφίζουν μεταξύ τους και επιλέγουν τον Αντιπρόεδρο και τον Γενικό Γραμματέα της Διοικούσας Επιτροπής. Η επίμαχη τροπολογία απαγορεύει το δικαίωμα ψήφου κατά τη συγκεκριμένη ψηφοφορία στον επιχώριο Μητροπολίτη Σύρου, Πρόεδρο της Επιτροπής, ο οποίος είναι και ο μοναδικός εκπρόσωπος της Εκκλησίας στη διοίκηση του Ιερού Ιδρύματος. Αναρωτάται κανείς γιατί πρέπει να απαγορεύεται στον Πρόεδρο του Ιδρύματος να ψηφίσει στη συγκεκριμένη συνεδρίαση.
Η αφαίρεση του δικαιώματος ψήφου από τον Μητροπολίτη – Πρόεδρο του Ιερού Ιδρύματος τον καθιστά διακοσμητικό στοιχείο, αφού του απαγορεύεται να παρίσταται σε αυτή την πρώτη συνεδρίαση και να ψηφίζει, παρ’ ότι κατά την απόφαση 3631/2015 της Ολομέλειας του Σ.τ.Ε. «το ίδρυμα έχει από ιδρύσεώς του προεχόντως θρησκευτικούς σκοπούς, οι οποίοι σχετίζονται με τη διοίκηση και διαχείριση της περιουσίας του Ιερού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Ευαγγελιστρίας) Τήνου, που αποτελεί ιερό προσκύνημα» (σκέψη 15). Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ο Ιερός Ναός της Ευαγγελιστρίας Τήνου έχει αποδοθεί εξ αρχής στη δημόσια λατρεία και δεν αποτελεί ιδιωτική υπόθεση κανενός.
Καθαιρείται πραξικοπηματικώς η εκλεγείσα στις 10.12.2017 Διοικούσα Επιτροπή του Ιδρύματος και ορίζεται ημερομηνία εκλογής νέας Διοικούσας Επιτροπής. Σημειώνεται ότι η τελευταία εκλογή στις 10.12.2017 διενεργήθηκε με τις ίδιες διατάξεις του νόμου 349/1976, τον οποίον σέβεται απολύτως η Ιερά Σύνοδος, όπως και οι προγενέστερες εκλογές, καθώς οι διατάξεις του νόμου 349/1976 δεν έχουν τροποποιηθεί από τον νόμο 4301/2014, ως προς την εκλογή των μελών της Διοικούσας Επιτροπής, και παραμένουν σε πλήρη ισχύ.
