«Απόλυτη επιτυχία». Έτσι χαρακτηρίζουν κύκλοι του Βατικανού την επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στις ΗΠΑ. Και δεν έχουν άδικο, τουλάχιστον σε πρώτη ανάγνωση. Ο Πάπας έγινε δεκτός με ιδιαίτερες τιμές, μίλησε σε ειδική συνεδρίαση του Κογκρέσου (ο πρώτος θρησκευτικός ηγέτης που κάνει κάτι τέτοιο), όπου πήγε συγκέντρωσε πλήθη εκατοντάδων χιλιάδων, ενώ τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης του αφιέρωσαν εντυπωσιακά μεγάλο χρόνο καταγραφής και της παραμικρής του κίνησης, με εκατοντάδες ρεπορτάζ από τους δρόμους, τις πλατείες, τις εκκλησίες αλλά και τις χιλιάδες μικροιστορίες καθολικών που έφθασαν από κάθε γωνιά των ΗΠΑ (αλλά και από άλλες χώρες της αμερικανικής ηπείρου) για να τον δουν.
Η επιτυχία όμως πρέπει να αποδοθεί σε μια εντυπωσιακή προετοιμασία που έγινε από πλευράς Καθολικής Εκκλησίας, μια προετοιμασία που στην διαδρομή του Πάπα, σε 3 μεγάλες πόλεις, έδειξε πόσο μελετημένη ήταν, ώστε να καταφέρει να προβάλλει μια σειρά από ζητήματα που προωθεί ο Φραγκίσκος, κολακεύοντας όμως συστηματικά την αμερικανική κοινωνία και κοσμαντίληψη, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τις όποιες κακοτοπιές.
Ικανοποιώντας τους πάντες
Στην ιστορική (από πλευράς πρωτιάς) ομιλία του στο Κογκρέσο, ο Πάπας μίλησε εκτενώς για το κλίμα και την ανάγκη προστασίας του περιβάλλοντος, εκθειάζοντας παράλληλα την ελεύθερη οικονομία (μια αντίφαση από μόνη της), ύμνησε τον «απλό άνθρωπο που πασχίζει να βελτιώσει τη ζωή του», καταδίκασε τις αμβλώσεις αλλά και την θανατική ποινή, αναγνώρισε το «αμερικάνικο όνειρο» (αυτό της προσωπικής ανόδου σε μια ελεύθερη κοινωνία) αλλά ταυτόχρονα ζήτησε βοήθεια για την νέα γενιά και τους πρόσφυγες (άλλη μια αντίφαση).
Μια ομιλία -αλλά και οι άλλες που έκανε- οι οποίες πέτυχαν μάλλον κάτι ιδιαίτερο δύσκολο: να ικανοποιήσουν (σε κάποιο βαθμό φυσικά) όλες τις απόψεις στις ΗΠΑ. Οι φιλελεύθεροι άκουσαν με ευχαρίστηση τα περιβαλλοντικά και την προστασία των αδυνάμων, οι συντηρητικοί τα περί οικογένειας, προσωπικής ελευθερίας και καταδίκης του κρατικού προστατευτισμού και όλοι βρήκαν ένα σημείο να χειροκροτήσουν και να ταυτιστούν.
Ο Πάπας χρησιμοποίησε στις μετακινήσεις του ένα μικρό αυτοκίνητο της Fiat (καλύτερη διαφήμιση η ιταλική αυτοκινητοβιομηχανία δεν μπορούσε να περιμένει), σε μια ολοφάνερη αντίθεση με τα τερατώδη τετράτροχα που τον συνόδευαν παντού, γεμάτα από προσωπικό ασφαλείας και επισήμους. Έδειξε ταπεινότητα και ήταν προσιτός, το τζάμι συνέχεια κατεβασμένο, έτοιμος να κατέβει και να χαιρετίσει το πλήθος, να αγκαλιάσει και να φιλήσει. Και μετά βρέθηκε στην Νέα Υόρκη, να τελέσει λειτουργία στην καθολική μητρόπολη του Αγίου Πατρικίου, έναν εντυπωσιακό ναό ο οποίος εδώ και 3 χρόνια ανακαινίζεται με κόστος… 177 εκατομμύρια δολάρια. Δίπλα στον Πάπα; Ο Καρδινάλιος Τίμοθι Ντόλαν, Αρχιεπίσκοπος Νέας Υόρκης, ο οποίος όταν ξέσπασε το σκάνδαλο με τους παιδόφιλους ιερείς αντί να τους αποσχηματίσει, τους προσέφερε χρηματικό μπόνους για να αποχωρήσουν από την Εκκλησία σιωπηρά και να αποφευχθεί το σκάνδαλο.
Ο Πάπας πρόβαλε μια πρόταση ζωής που να μπορεί να ελκύσει πίσω στην Καθολική Εκκλησία των ΗΠΑ τα εκατομμύρια των πιστών που απομακρύνονται με ολοένα και αυξανόμενους ρυθμούς
Τέτοιες αντιφάσεις στην επίσκεψη του Πάπα στις ΗΠΑ μπορεί κανείς να αναφέρει πολλές Θα ήταν όμως άδικο να προσάψουμε στον Ποντίφηκα της Ρώμης τόση υποκρισία. Μια ψύχραιμη ματιά στην επίσκεψη του στις ΗΠΑ, δείχνει ότι έπρεπε να γίνει ένας πολύπλοκος συμβιβασμός, μεταξύ πίστης, καθημερινότητας, ιστορίας, παράδοσης, προσωπικών αντιλήψεων, ώστε στο τέλος η τοπική Καθολική Εκκλησία να καθαρθεί όσο γίνεται από τον κακό της εαυτό, και να ενισχύσει το θρησκευτικό συναίσθημα των πιστών της. Και όλα αυτά δεν γίνονταιι χωρίς προετοιμασία, μελέτη, επιλεκτική χρήση λέξεων, συμβολισμών και συνειρμών.
Η σιωπή ως μέθοδος
Για τα κρίσιμα ζητήματα που αφορούν την Καθολική Εκκλησία στον πυρήνα της; Η διακριτική σιωπή ήταν εμφανής. Ο Φραγκίσκος συναντήθηκε κατ’ ιδίαν με θύματα σεξουαλικής κακοποίησης από καθολικούς ιερείς (ένα σκάνδαλο που συγκλονίζει την αμερικανική κοινωνία για πολλά χρόνια τώρα και δεν λέει να τελειώσει σε αποκαλύψεις), εκφράζοντας τον πόνο και την θλίψη του. Για να διαβεβαιώσει στη συνέχεια πως οι ένοχοι ιερείς έχουν θέση στον Παράδεισο αν μετανοήσουν.
Τελικά ήταν επιτυχημένη η επίσκεψη του; Η απάντηση παραμένει αρχικά θετική, αν εκτιμήσουμε το κατά πόσο πέτυχε το στόχο της. Η δημοσιότητα που κερδήθηκε ήταν χωρίς προηγούμενο, τα θετικά σχόλια ήταν η πλειονότητα, οι επίσημες αρχές της χώρας έσπευσαν να τον υποδεχθούν και να τον επαινέσουν, ο Πάπας πέρασε τα μηνύματα που ήθελε. Και τελικά πρόβαλλε μια μοντέρνα κατά περίπτωση, παραδοσιακή όπου χρειάζεται, στρογγυλεμένη και χωρίς πολεμική διάθεση βιωματική πρόταση. Μια πρόταση δηλαδή που να μπορεί να ελκύσει πίσω στην Καθολική Εκκλησία των ΗΠΑ τα εκατομμύρια των πιστών που απομακρύνονται με ολοένα και αυξανόμενους ρυθμούς όπως δείχνουν οι σχετικές μελέτες.
Το αν αυτό θα γίνει κατορθωτό θα φανεί στα επόμενα χρόνια, τότε δηλαδή που θα γίνει και ο τελικός απολογισμός της παπικής επίσκεψης, της διπλωματικής ικανότητας του Βατικανού, αλλά και της καθολικής μεθόδου επανεκκίνησης της επικοινωνίας με το εκκλησίασμα, που εδώ και καιρό έχει πάψει να είναι παθητικός δέκτης κάθε παπικής εντολής.
