Γράφει ο π.Αντώνιος Χρήστου
. Εκεί έχουμε μιλήσει αναλυτικότερα για τα γεγονότα και τη Θεολογική αξία της Εορτής της Μεταμορφώσεως. Στο σημερινό άρθρο θα ασχοληθούμε με τη φράση που γράψαμε στον τίτλο μας και προέρχεται από τον Απόστολο Πέτρο, ο οποίος την είπε όταν είδε και έζησε το φοβερό αυτό γεγονός.
Οπως διαβάζουμε στο Ιερό Ευαγγέλιο της Θείας Λειτουργίας της Εορτής, που είναι αντλημένο από το κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο (ιζ´ 1 – 9), ο Κύριος πήρε στο Ορος Θαβώρ κοντά του τρεις από τη χορεία των 12 μαθητών του «Και μεθ’ ημέρας εξ παραλαμβάνει ο Ιησούς τον Πέτρον και Ιάκωβον και Ιωάννην τον αδελφόν αυτού, και αναφέρει αυτούς εις όρος υψηλόν κατ’ ιδίαν» (Ματθ. Ιζ΄ 1). Την ώρα που πραγματοποιήθηκε το φοβερό αυτό θαυμαστό γεγονός της Μεταμορφώσεως και εμφανίστηκαν μαζί με τον Χριστό ο Μωυσής και ο Ηλίας ως εκπρόσωποι του Νόμου και των Προφητών «και ιδού ώφθησαν αυτοίς Μωυσής και Ηλίας μετ’ αυτού συλλαλούντες». (Ματθ. ιζ΄ 3). Τότε ο Απόστολος Πέτρος, πάντοτε αυθόρμητος και παρορμητικός, τόλμησε να προτείνει: «αποκριθείς δε ο Πέτρος είπε τω Ιησού‧ Κύριε, καλόν εστιν ημάς ώδε είναι‧ ει θέλεις, ποιήσωμεν ώδε τρεις σκηνάς, σοι μίαν και Μωσεί μίαν και μίαν Ηλία» (Ματθ. ιζ΄ 4).
Είναι γεγονός ότι στις μέρες μας τα περισσότερα θεολογικά σχόλια και κηρύγματα για το συγκεκριμένο περιστατικό από την Εορτή της Μεταμορφώσεως, συγκλίνουν ότι ο Απόστολος Πέτρος αποτελεί υπόδειγμα για τον κάθε πιστό, επειδή ζήτησε από τον Χριστό να παραμείνουν για πάντα εκεί στην κορυφή του όρους και μέσα στην υπέροχη εμπειρία του Θαβωρίου Φωτός. Με τη φράση του αυτή, που του αποδίδεται από τους Θεολόγους και τους Ιεροκήρυκες, ο Απόστολος Πέτρος φέρεται να ήταν αυτός που κατανόησε ότι η ουσία του ανθρωπίνου βίου είναι η ανάβαση σε υψηλές πνευματικές εμπειρίες, ώστε να αξίζει κανείς την απάρνηση του κόσμου. Είναι έτσι όμως ή μήπως πρόκειται (και να μας συγχωρηθεί η φράση) για μία «γκάφα» του Αποστόλου; Αυτό που αναφέρουμε δεν το αναφέρουμε από τον εαυτό μας, ούτε είμαστε προκατειλημμένοι αρνητικά με τον Απόστολο, αλλά είναι φράση από την αντίστοιχη διήγηση για το γεγονός της Μεταμορφώσεως από τον Ευαγγελιστή Λουκά (Θ΄, 28-36), που διαβάζεται στον Ορθρο της Εορτής με την επεξήγηση για την ίδια φράση του Αποστόλου Πέτρου «μη ειδώς ο λέγει» (Λουκ. 9,33).
Πολλοί Πατέρες της Εκκλησίας είναι ιδιαίτερα αυστηροί απέναντι στον Πέτρο (Αγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, Αγιος Πρόκλος Κωνσταντινουπόλεως, Αγιος Τιμόθεος Αντιοχείας, Θεοφάνης Κεραμεὺς κ.ά.): τον επικρίνουν για ό,τι λέει στον Ιησού, θεωρώντας τα λόγια του μία επιπόλαιη αντίδραση που οφείλεται σε αμηχανία, σύγχυση και ανθρώπινο λάθος. Αλλοι ωστόσο Πατέρες (Αναστάσιος Αντιοχείας, Αναστάσιος Σιναΐτης, Ανδρέας Κρήτης, ο Ιωάννης Δαμασκηνός, ο Γρηγόριος Σιναΐτης, Γρηγόριος Παλαμάς , Ιωσήφ ο Βρυέννιος) ερμηνεύουν τα λόγια του Πέτρου από μία τελείως διαφορετική οπτική γωνία: ο Απόστολος, κατά τη γνώμη τους, διατυπώνει μία υψηλή θεολογική αλήθεια, που ανεβαίνει αυθόρμητα στα χείλη του από τον φωτισμό που δέχεται τη στιγμή της Μεταμόρφωσης του Κυρίου. Ερμηνεύοντας ελεύθερα το «μη ειδώς ο λέγει» του Λουκά ή το «ου γαρ ήδει τι αποκριθή» (Μαρκ. 9,6) του Ευαγγελιστού Μάρκου, υποστηρίζουν ότι ο Πέτρος βρίσκεται σε μία κατάσταση έκστασης ή πνευματικής μέθης: έχει καταληφθεί ολότελα από το Πνεύμα το Αγιο, το οποίο μιλά με το δικό του στόμα! Τα κίνητρα, παρόμοια, που σπρώχνουν τον Πέτρο να απευθυνθεί στον Ιησού, διαφέρουν από πατέρα σε πατέρα. Ο ένας καταλογίζει στον Απόστολο φόβο, μικροψυχία και υπολογισμό, ενώ ο άλλος αντίθετα, πλέκει το εγκώμιό του για τον θείο έρωτα που νιώθει προς τον Ιησού και την περιφρόνηση των επιγείων. Η προσπάθεια τέλος, ενός συγκερασμού ανάμεσα στις διαφορετικές απόψεις χαρακτηρίζει την ερμηνεία επίσης αρκετών Πατέρων της Εκκλησίας.
Ο Καθηγητής και γνωστός Θεολόγος κ. Αθανάσιος Παπαθανασίου, σε ένα επίκαιρο για το θέμα μας άρθρο με τίτλο «Το σφάλμα του Πέτρου» («Πνευματική Διακονία» Περιοδική Εκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Κωνσταντίας – Αμμοχώστου Ετος 4ο (2011), τεύχος 11ο), συνοψίζει σε 4 σημεία γιατί κατά τη γνώμη του είναι άκυρη η φράση του Αποστόλου: α) Η Μεταμόρφωση δεν ήταν τέρμα, ούτε και σύμβολο οιουδήποτε ενδοϊστορικού τέρματος, αλλά σημείον του μελλοντικού Τέρματος. β) Σκοπός της εκκλησιαστικής ζωής δεν είναι η μυστική ανάβαση της ψυχής προς ασώματα επίπεδα ύπαρξης, αλλά η μελλούμενη, τελική λύτρωση της κτίσης σύμπασας. Οιαδήποτε, λοιπόν, θεωτική εμπειρία οιουδήποτε προσώπου μέσα στην ιστορία (ακόμα και η υψηλότερη) ενέχει μία εγγενή έλλειψη. Τελεί σε εκκρεμότητα, μέχρις ότου όλη η δημιουργία κρισαριστεί και μεταμορφωθεί σε γαμήλιο εσχατολογικό γλέντι της Βασιλείας. γ) Ο φωτισμός του νοός» στο παρόν πρέπει να τοποθετηθεί σε εκκλησιολογικό πλαίσιο και να κατανοηθεί ως άσκηση στην οδοιπορία (η μάλλον στη συνοδοιπορία με τον Χριστό) προς τη Βασιλεία. Υπάρχει κίνδυνος να στήσουμε –εν ονόματι της «Ορθόδοξης πνευματικότητας», υποτίθεται!– μία θεολογία ανομολογήτως ινδουιστικού τύπου, δηλαδή μία θεολογία η οποία προσδιορίζει την αλήθεια ως την απόσυρση του κάθε ανθρώπου ξεχωριστά στο εσωτερικό του και στερείται εσχατολογίας. και δ) Η πρόταση του Πέτρου, εκλαμβάνοντας το όρος ως τέρμα, συνιστούσε άρνηση της πόρευσης προς το αληθές τέρμα και συνάμα άρνηση της πόρευσης προς τον κόσμο. Αντιθέτως, όπως είδαμε, στη λογική του Χριστού δεν υπήρχε το «ώδε είναι». Αρνηση της πόρευσης προς τον κόσμο σημαίνει άρνηση της αποστολής προς τον κόσμο. Ενώ μετά τη Μεταμόρφωση ο Χριστός παρήγγειλε στους τρεις αυτόπτες μαθητές να μην πουν τίποτα σε κανέναν, μέχρι ο Υιός του Ανθρώπου να αναστηθεί από τους νεκρούς (Ματθ. 17:9).
Οπως και να έχει, εμείς προσωπικά εκλαμβάνουμε τη φράση του Αποστόλου ως εκστατική γι’ αυτά που είδε και βίωσε! Ηταν τόσο δυνατή εμπειρία, που γι’ αυτόν δεν είχε νόημα η ζωή που βίωνε έως τότε, ούτε υπάρχει κάτι άλλο που να τον κρατούσε πίσω στην εγκόσμια ζωή, αλλά μόνο το πρόσωπο Του Χριστού και των δύο συνομιλητών του Προφητών. Πάνω σε αυτόν του τον ενθουσιασμό δεν του πήγε στο μυαλό ότι άθελά του ακύρωνε όλο το σχέδιο της Θείας Οικονομίας Του Κυρίου, ο οποίος ήρθε για να σταυρωθεί και κυρίως ήρθε για όλους και όχι μόνο για τους τρεις Μαθητές που αξιώθηκαν να δουν ό,τι είδαν, με το νόημα που λέει και το κοντάκιο της εορτής: «… ίνα όταν σε ίδωσι σταυρούμενον, το μεν πάθος νοήσωσιν εκούσιον, τω δε κόσμω κηρύξωσιν, ότι συ υπάρχεις αληθώς, του Πατρός το απαύγασμα». Αυτό το Θαβώριο Φως να επιζητούμε και εμείς στη ζωή μας, γιατί έτσι μεταμορφώνονται όλα τα κτιστά προς τα άκτιστα, γιατί είναι πρόγευση της Βασιλείας και κυρίως μετοχής και σχέσης με τον Σωτήρα Χριστό! Χρόνια πολλά και ευλογημένα! Αμήν!
