Στην Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, η Γιορτή του Πατέρα είναι την 3η Κυριακή του Ιουνίου. [2020: 21η Ιουνίου]. Αντί για σχόλιο, επιλέγω μία από τις “παιδαγωγικές” διαφημίσεις της περιόδου της τρίμηνης απομόνωσης, όταν προβλήθηκε πολύ εύλογα η ενδοοικογενειακή βία που άναβε από την αναγκαστική συνύπαρξη στον περιορισμένο χώρο χωρίς “σημεία φυγής”. Σε αντίθεση με τον υπεύθυνο καθηγητή κ. Σωτήριο Τσιόδρα, που δεν αναφέρθηκε σε υπαίτιο ένα φύλο, από πλευράς Υπουργείου διατυπώθηκε απερίφραστα, δακτυλοδείχθηκε, βία με θύμα αποκλειστικά τη γυναίκα. Η διαφήμιση αν δεν προήλθε από αδεξιότητα, άγνοια, αποτελεί άλλη μία λαϊκιστική προσέγγιση προς άγραν εντυπώσεων, τουτέστι ψήφων, ή κάτι άλλο ύποπτο ως ρατσιστικό! Εξαιρέσει μη φυσιολογικών ατόμων κανείς δεν εφαρμόζει εύκολα βία στη μητέρα των παιδιών του, θα τον απομονώσει η οικογένεια. Ο Σαίξπηρ στη «Στρίγγλα…» ίσως, μία μαύρη κωμωδία, βρίσκει βία και στα δύο φύλα, ανάλογα με το ποιος θα πάρει τον αέρα… Αλλά η γυναικεία βία μέσα στην οικογένεια -δεν συγκαταλέγεται η χρήσιμη οπωσδήποτε “μουρμούρα”-, είναι υπαρκτή. Τα σχετικά ιδρύματα για τη βία λαμβάνουν πολύ σοβαρά υπόψη τη γυναικεία πλευρά της. Τα ποσοστά της οι έρευνες συνεχώς τα ανεβάζουν…!
Καλά θα ήταν να έλεγαν μερικές συμβουλές, λ.χ. ότι τέτοια περίοδο αναστολής των πάντων δεν είναι ανάγκη να συζητιούνται μόνιμα προβλήματα, κ.λπ. Οι ειδικοί γνωρίζουν ποιες είναι συνήθως οι αφορμές, ας μη μείνουμε σε οικογενειακά ενδότερα. Η ανεργία σε μείζονα κρίση που σπάει κόκαλα, κυρίως των ανδρών, είναι μία αιτία! Οσον αφορά αίτια, βρίσκονται στα πολιτιστικά πρότυπα που διαμορφώνουν το μαζικό υπερεγώ που μετακινεί τα όρια μεταξύ φυλών, ατόμων, φύλων. Ετσι κυριαρχεί η κοινωνιολογική προσέγγιση, η οποία ισχύει ως ένα σημείο· από εκεί και πέρα πρέπει να αναδεικνύονται πορίσματα της ανθρωπολογικής έρευνας, η οποία επιμένει στη φύση άνδρα-γυναίκας. Μερικοί δημοσιογράφοι όμως όταν δεν είναι ειδικευμένοι, περνούν το εύκολο: δικαιώματα, όχι υποχρεώσεις, ούτε καν ενημέρωση.
Ενδεικτικό πρόχειρης δουλειάς προ αρκετών ετών είναι η συνέντευξη μίας δημοσιογράφου, νεαρής βέβαια, σε ηλικιωμένη αγρότισσα, θεωρώντας εξ ορισμού ότι έκανε υπομονή στον αγρότη άνδρα της, δεχόταν προσβολές κ.λπ. Απόρησε η γυναίκα: «Βρε κοπέλα μου, είχε δυσκολίες η ζωή μας!».
Οι συγκρούσεις δεν είναι εξ ορισμού κακό πράγμα -ουδέν κακόν αμιγές καλού- δημιουργούν επαναχάραξη συνόρων… Τα δύο φύλα μαθαίνουν να φέρονται ή και να “φοβούνται”, να κρατούν αποστάσεις. Από τη μία είναι ένα ισχυρότερο μυϊκό σύστημα, από την άλλη ένα υπέρτερο νευρικό σύστημα. Ανθρωπολογικώς οι διαφορές ανδρός και γυναικός οφείλονται σε διαφορετικό εγκέφαλο. Οπως και πολλές ιδιαιτερότητες, π.χ. η αριστεροχειρία. Στα ανώτερα θηλαστικά η όλη σωματική κατασκευή κάνει το αρσενικό λόγω τεστοστερόνης να αναπτύσσει μεγαλύτερο κύκλο δράσεως από ό,τι το θηλυκό, αλλά λαμβάνοντας πρωτοβουλίες είναι πιο ευάλωτο, αναλώσιμο. Ο άνδρας βλέπει με μεγαλύτερο ορίζοντα πιο θολά, η γυναίκα με μικρότερο αλλά πιο ευδιάκριτα. Ετσι για την ασφάλεια της οικογένειας ο άνδρας λειτουργεί εις βάρος της λεπτομέρειας, αισθητικής, νοικοκυροσύνης που θέλει η γυναίκα, εξίσου όμως απαραίτητης. Αλλά έχει νόημα να δημιουργεί η γυναίκα που εκτελεί το κύριο έργο του ανθρωπίνου είδους, αν δεν προηγείται ασφάλεια;
Οι κοινωνιολογικές θεωρήσεις γενικά ομιλούν π.χ. για “ισότητα” των δύο φύλων, αλλά είναι ένας όρος παρεξηγήσιμος. Καλύτερα αποδίδει τα πράγματα η “ισοδυναμία”. Πρόκειται για λέξεις που αγνοεί ή αποσιωπά ο σύγχρονος τρόπος ζωής, ο πολιτισμός, το διεθνές πολιτικό σύστημα που τείνει προς την αρχή του ισχυρού. Προβάλλεται η ανδροποίηση της γυναίκας, ενώ ταυτόχρονα αναστέλλεται λόγω καλύτερων συνθηκών η παραδοσιακή συμβολή του άνδρα. Γι’ αυτό δημιουργούνται μονομανίες, κακός οιωνός για συμβίωση.
Αλλά από την άλλη μεριά όταν ακούμε μερικούς να λένε ότι ο άνδρας είναι «κεφαλή της γυναικός», άρα να επιβάλλεται ό,τι κατεβάζει το κεφάλι του, κάνουμε τον σταυρό μας! Μπορεί να προσλαμβάνεται αυτό ως υπερεγώ, καταπιέζοντας το εγώ. Αν ο άνδρας θυσιάζει τον εαυτό του, τότε κυβερνάει με το παράδειγμα, αρκεί να το εκτιμά η άλλη πλευρά. Η γυναίκα ως μητέρα είναι δοτική, θυσιάζεται για τα παιδιά, όπως ο άνδρας πολεμά για τη σωματική του ακεραιότητα πρώτα, και εξ αυτού πηγάζει η τάξη. Το παν έγκειται σε ισορροπία ανάμεσα στο κύριο έργο, το “σπίτι” που είναι δημιούργημα-ιδιοκτησία της γυναίκας και το ρυθμιστικό έργο, την εποπτεία-υπηρεσία, που είναι ο πρωτεύων ρόλος του άνδρα. Η θυσία για τη γυναίκα αυτονόητη, εμπνέεται στον άνδρα, δεν επιβάλλεται. Αν κανείς δείχνει ανεπίδεκτος μαθήσεως, τίθεται ζήτημα αν ανταποκρίνεται στο έργο που κλήθηκε, κανείς νόμος δεν μπορεί να του το επιβάλει. Το μόνο ίσως που μπορεί, είναι να αλλάξει μερικές εμμονές πάνω στην αντίληψη αρμοδιοτήτων του.
Ολα τα παραπάνω ημίμετρα, μισο-δημοσιογραφικά, μισο-θεολογικά, μισο-κοινωνιολογικά, δημιουργούν νοοτροπίες: Βία παντού, άρα βγάλτε νέους νόμους. Τελικά μειώνεται η αίσθηση για τη ζωή αυτήν καθ’ εαυτήν και δημιουργούνται κανονισμοί-δικαιώματα για τη ζωή, κανόνες επί κανόνων. Να ζει είναι κανείς, ή να εφαρμόζει κανόνες; Ή συνδυασμένα και τα δύο;
Σταύρος Γουλούλης
