Γράφει ο Σταύρος Γουλούλης
Δρος Βυζαντινής Τέχνης
Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (ΕΑΜ) και το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (ΕΜΠ) είναι η μορφωτική κεφαλή της Αθήνας, ο δίλοβος εγκέφαλος. Το παρελθόν του Ελληνισμού και το μέλλον του, με τους “εγκεφάλους” που είναι συγκεντρωμένοι, της αρχαίας ελληνικής τέχνης, της σύγχρονης τεχνολογικής ζωής. Εγραψαν και θα γράψουν Ιστορία.
Είναι προς τιμήν της που η κυβέρνηση διά της υπουργού Πολιτισμού κ. Λίνας Μενδώνη εξέφρασε ότι το πρωτεύον πολιτικό έργο της θα είναι η ένταξη του Πολυτεχνείου στην ανανεωμένη ζωή του αθηναϊκού κέντρου. Μερικοί λένε ότι υπάρχει ασυμβίβαστο σε αυτή την ενέργεια λόγω δωρεάς των Μετσοβιτών μεγάλων Ευεργετών, κρύβουν όμως συμφέροντα που επιστρατεύουν μία δικολαβίστικη σκέψη. Μπορεί να νοικιαστεί αντί συμβολικού τιμήματος, κρατώντας τα έξοδα συντήρησης το κράτος. Πού θα τις βρει τέτοιες πιστώσεις συντηρήσεως το ίδρυμα; Ηδη έγινε να λυπάσαι να το βλέπεις. Το κράτος άλλωστε έκτισε νέο Πολυτεχνείο στην Πανεπιστημιούπολη.
To ΕΑΜ κτίσθηκε το 1889 σε οικόπεδο της οικογένειας Τοσίτσα, ενώ το ΕΜΠ από το 1873 με δωρεά των Γ. Aβέρωφ, N. Στουρνάρη, E. Tοσίτσα. Δύο υπέροχα ιστορικά κτήρια στην οδό Πατησίων που δεν τα χωρίζει, τα ενώνει, η μικρή οδός με τα δένδρα.
Και στα δύο κτήρια με το μεγαλύτερο ιστορικό βάρος στη χώρα μας παρέλασε η ελίτ του πνεύματος, άνθρωποι που προσδιόρισαν την ταυτότητα της Ελλάδας. Αν το ΕΑΜ μορφοποιεί οπτικά την αρχαία (αθηναϊκή) δημοκρατία, το ΕΜΠ παράγει τα μυαλά που ζωντανεύουν το σύγχρονο δημοκρατικό κράτος. Μία χημεία τα ενώνει. Μέλλει να συνεχισθεί σε νέο σχήμα; Ισως οδηγήσει στην Ελλάδα του 22ου αιώνα, να ξεπερασθεί η εσωστρέφεια που εκδηλώνεται με την επί δεκαετίες αιχμαλωσία του ΕΜΠ σε μία λογική που δεν πάει άλλο. Εδώ παίχθηκε η μεγαλύτερη σύγκρουση στη μεταπολεμική περίοδο, μάχη της δημοκρατίας με τη δικτατορία (γνωστή ως Δημοκρατία του νάρθηκα). Ηταν μία άοπλη διαμαρτυρία δημοκρατικότητας, όχι ένοπλη αναμέτρηση προς μία κυβέρνηση υπό στρατιωτικό έλεγχο. Ομως τα όσα οικτρά έγιναν στις 17 Νοεμβρίου 1973 στον χώρο αυτό, οι σφαίρες που έπεσαν, οι νεκροί πολίτες, το έκαναν σύμβολο. Ιστορικά όμως οδήγησε στην ανάδειξη νέας κυβέρνησης ελεγχόμενης από τον Ιωαννίδη της ΕΣΑ, ο οποίος προκάλεσε την κρίση της Κύπρου να μας ταλανίζει όσο τίποτα άλλο, μισόν αιώνα.
Από εκεί και πέρα αρχίζει η μετά-ιστορία του αντιδικτατορικού Πολυτεχνείου, δηλαδή εφαλτήριο για αντιπαράθεση του συνόλου των πολιτικών προβλημάτων που είχαν συσσωρευτεί στις προηγούμενες δεκαετίες (1944-1974). Ολοι παρέλασαν από εκεί, έβαλαν τον δικό τους τσιμεντόλιθο στο να κτισθεί ένας νέος τοίχος, ένας φαντασιακός πύργος “αντιφασιστικού αγώνα” -είναι γνωστό ότι ο φασισμός εξέλιπε το 1945!-, ανεδαφικού αντιαμερικανισμού. Το Πολυτεχνείο εξαργύρωσαν λίγοι δραστήριοι που συμμετείχαν στην εξέγερση, αν και η πλειοψηφία έμειναν αφανείς, σεμνοί. Από τότε που η σχολή μετακόμισε στην Πανεπιστημιούπολη Ζωγράφου, έμεινε εδώ ελεύθερο πεδίο δράσεως για έναν ανεξήγητο Ανένδοτο, προκαλώντας γύρω και συνεχώς καταστροφές. Αντί για το γνωστό προσκλητήριο αυτών «που έπεσαν», απαριθμούνται πλείστοι νεκροί από τη βία που παράγουν συγκεκριμένοι πολιτικοί (;) χώροι.
Το Μουσείο όμως παρακολουθεί όλος ο κόσμος ως το μεγαλύτερο μουσείο παγκοσμίως στις ελληνικές αρχαιότητες (από προϊστορία έως τέλος ρωμαϊκών χρόνων), με εκατομμύρια επισκέπτες. Με αποθήκες αναξιοποίητων έργων τέχνης· Λένε, ίσως για αστείο, ότι αυτά που είναι στις αποθήκες είναι πιο πολλά από αυτά που εκτίθενται. Δεν επαρκεί για δραστηριότητες που δίνει η σύγχρονη δημόσια ζωή. Κακό αυτό, αλλά ακόμη πιο άσχημο η εικόνα του παρακείμενου Πολυτεχνείου και του ενδιάμεσου δρόμου που τα χωρίζει, σαν πυροβολημένο φρούριο. Η σκέψη όλων πηγαίνει στο αυτονόητο, να επεκταθεί το ένα στο άλλο. Θα αναβαθμιστεί το Μουσείο, θα σωθεί και το Πολυτεχνείο.
Μόνο αυτό; Να αλλάξει το κλίμα της ελλαδικής εσωστρέφειας που δεκαετίες τώρα έχει εστία το Πολυτεχνείο. Νισάφι πια! Από άσυλο ακαδημαϊκό το έκαναν άσυλο κοινωνικό. Το ήθελαν σύμβολο της δημοκρατίας, απέτυχαν, ας βρουν άλλο αφήγημα, αφού το ΕΜΠ κατέληξε σύνοψη της νεοελληνικής αστικής παρακμής, η οποία δημιουργεί από τη μία ακοινώνητους, από την άλλη υστερικούς, εκδηλώνοντας απωθημένα της νεότερης ελληνικής Ιστορίας από την εποχή του Κολοκοτρώνη. Τι άλλο να δούμε; Το 1991, 24 Οκτ. έφτασαν να κάψουν την Πρυτανεία με τα ιστορικά κειμήλια του ιδρύματος. Ο πάτος της ιστορίας του ΕΜΠ.
Η κοινωνία της Αθήνας, η μόνη στον κόσμο ιστορική πρωτεύουσα με τόσο πολύπαθο ιστορικό κέντρο, θέλει πλέον αλλαγή. Δεν πάει άλλο με τους επαγγελματίες της αυτοκαταστροφής τους οποίους χρησιμοποιούν άλλοι αφανείς αδίστακτοι στο να ξεσπούν εδώ. Κέντρο με καταστήματα πάντα υποτονικά, άδεια πολλά, άλλα σκοτεινά, μίζερα, αφού κοστίζει η συντήρησή τους, όλοι, μόνιμοι κάτοικοι, Ξένοι, δεν το πλησιάζουν αφού είναι Κέντρο Διερχομένων Αλλοδαπών, περιθωριακών, παραβατικών… Ετσι κατάντησαν το λίκνο του πολιτισμού…!
Η κ. Μενδώνη, με το ειδικό εμφανισιακό προφίλ -το έχουν μόνον οι αρχαιολόγοι, άνδρες-γυναίκες, να φορούν απλά ρούχα ως αιώνιοι μαθητευόμενοι εργάτες ̶ ερευνητές- εδώ μπορεί να δώσει μία συμβουλή: στο πώς θα ανασκουμπωθούμε όλοι να ανανεώσουμε την κοινωνία μας.
