Ολοκληρώθηκε η επίσκεψη του Πάπα Φραγκίσκου στην Κούβα (ο ίδιος συνεχίζει την περιοδεία του στις ΗΠΑ) αφήνοντας πίσω της μια μικτή αίσθηση σταδιακής αλλαγής αλλά και ανοχής στην ιδιότυπη πολιτική κουλτούρα του Φιντέλ Κάστρο, η οποία αντέχει εδώ και πάνω από μισό αιώνα.
Η σταδιακή φιλελευθεροποίηση της Κούβας είναι εμφανής, αλλά σε συγκεκριμένες εκφάνσεις της καθημερινότητας. Έτσι π.χ. η δημόσια κάλυψη της επίσκεψης του Πάπα ήταν εντυπωσιακή όπως και η θετική αντίδραση των αρχών (με τον Ραούλ Κάστρο, σημερινό ηγέτη της χώρας, να δηλώνει εντυπωσιασμένος). Από την άλλη η οικονομία της χώρας παραμένει κρατική και οι περισσότερες κοινωνικές δράσεις πλήρως ελεγχόμενες.
Οι Κουβανοί καθολικοί από την πλευρά τους υποδέχθηκαν με θέρμη τon «el papa», ενώ ο ίδιος στις ομιλίες του κράτησε χαμηλούς τόνους, χωρίς να κάνει εκτεταμένες πολιτικές αναφορές, έστω και αν πολλοί, προσπαθούσαν στα λόγια του να ανακαλύψουν αντικαθεστωτικά μηνύματα. Έτσι η επίσκεψη του έμεινε στα “βασικά”, χωρίς κάτι ιδιαίτερο πέρα από την θρησκευτική ανάταση των πιστών.
Η τακτική αυτή του Φραγκίσκου δεν πέρασε απαρατήρητη. Αμερικανικοί συντηρητικοί κύκλοι αμέσως τον συνέκριναν με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο, ο οποίος στη δεκαετία του ‘80 είχε πρωταγωνιστήσει σε κριτική κατά του σοβιετικού μπλοκ, στηρίζοντας ειδικά στην Πολωνία (τόπο καταγωγής του) την ανάμιξη της Εκκλησίας στο κίνημα της «Αλληλεγγύης», καταλήγοντας, ότι ο σημερινός Προκαθήμενος της Καθολικής Εκκλησίας είναι «λίγος» και «όχι μαχητικός». Επίσης, κουβανοί αντικαθεστωτικοί τον κατηγόρησαν ότι αρνήθηκε να τους συναντήσει, ενώ αναφέρθηκαν συλλήψεις τους ώστε να μην μπορέσουν να διαδηλώσουν στις συγκεντρώσεις όπου μίλησε ο Φραγκίσκος.
Ο σημερινός Πάπας όμως έχει επιλέξει μια πολύ πιο ψύχραιμη επικοινωνία με τους Κουβανούς πιστούς και την ηγεσία της χώρας, ενώ του αποδίδεται σημαντικό μέρος της προσέγγισης ΗΠΑ-Κούβας, που φέτος οδήγησε στο άνοιγμα αμερικανικής πρεσβείας στη χώρα. Ο ίδιος –καταγόμενος από την Αργεντινή- έχει ιδιαίτερη γνώση για την πολιτική κατάσταση στην Λατινική Αμερική. Έτσι, ειδικά στην Κούβα, όπου σήμερα ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων δεν θρησκεύεται (μετά από δεκαετίες κομμουνιστικού καθεστώτος), όπου ακόμη πολλοί καθολικοί ιερείς είναι από άλλες χώρες και η τοπική Εκκλησία αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα και στηρίζεται σε διεθνείς δωρεές, ο Φραγκίσκος διάλεξε να μην αντιπαρατεθεί ευθέως με το καθεστώς που εξακολουθεί να προωθεί την αθεΐα. Αντίθετα, προτίμησε μια διπλωματική τακτική προσέγγισης, γνωρίζοντας ότι η κουβανική ηγεσία έχει δεχθεί έμμεσα ότι πρέπει να φιλελευθεροποιήσει τη χώρα (ώστε να ανακουφιστεί από το αμερικανικό εμπάργκο και να έρθουν επενδύσεις), επιδιώκοντας όμως να καθορίσει τα ρυθμό των αλλαγών.
Στη συνέχεια, ο Πάπας θεωρείται δεδομένο πως θα έχει συνεργασία με τον Μπάρακ Ομπάμα για την περαιτέρω εξομάλυνση των σχέσεων ΗΠΑ-Κούβας, δίνοντας τελικά έτσι πολιτικό χρώμα στην επίσκεψη του στην Κούβα, κάτι όμως που θα γίνει αντιληπτό στο μέλλον και όχι τώρα…
