Το μεγαλύτερο τεμάχιο Τιμίου Ξύλου στον κόσμο βρίσκεται σήμερα, στην Ιερά Μονή Ξηροποτάμου του Αγίου Όρους. Είναι το πρώτο μοναστήρι που συναντά ο προσκυνητής κατευθυνόμενος από το λιμανάκι της Δάφνης προς τις Καρυές. Πρόκειται για την υπ᾿ αριθμόν λειψανοθήκη 289. Στην ίδια Ιερά Μονή, η Παράδοση αναφέρει ότι πέρασε και έμεινε ως δόκιμος Μοναχός, περίπου για έξι μήνες, ο Ρήγας Βελεστινλής.
Η Μονή Ξηροποτάμου ιδρύθηκε από τον Όσιο Παύλο, που έζησε την εποχή του Οσίου Αθανασίου του Αθωνίτου.
Το μεγάλο τεμάχιο Τ. Ξύλου έχει μήκος 31 εκατοστά, πλάτος 16 και πάχος 25 εκατοστά. Κατά την επικρατέστερη παράδοση είναι δώρο του αυτοκράτορα Pωμανού A’ ή, κατ᾿ άλλους, αποτελεί αφιέρωμα της Αυτοκράτειρας Πουλχερίας προς τη Μονή.
Δημήτριος Λυκούδης, θεολόγος
