Tου Αλεξάνδρου Π. Κωστάρα
Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Θράκης
Μας πιέζουν όλοι οι «μεγάλοι» να καθίσουμε στο τραπέζι του διαλόγου με την Τουρκία και να προσπαθήσουμε να λύσουμε ειρηνικά τις μεταξύ μας διαφορές. Ποιές όμως είναι οι διαφορές αυτές; Πώς και γιατί προέκυψαν; Υπάρχει κάποια ασαφής διεθνής διακιϊκή ρύθμιση, που πρέπει να την ερμηνεύσουμε με καλή πίστη και με αμοιβαίες υποχωρήσεις εμείς τα αντίδικα μέρη; Μήπως διαπιστώθηκε όψιμα κάποιο κενό διεθνούς δικαίου, που δημιουργεί τις σχετικές διαφορές, τις οποίες πρέπει να επιλύσουμε μέσω του διαλόγου με πνεύμα καλής γειτονίας; Και μπορεί να γίνει λόγος για καλή γειτονία με μια χώρα, η οποία, ό,τι έχει, το άρπαξε από εμάς και θέλει τώρα με την προκλητική αναθεωρητική της πολιτική σε όλα τα ζητήματα (βλ. π.χ. μετατροπή του καθεστώτος της Αγίας Σοφίας, διάθεση επικαιροποίησης όλων των Διεθνών Συνθηκών) και με την αλαζονεία της πληθυσμιακής της υπεροχής να μας αναγκάσει να μοιράσουμε όσα μας έχουν απομείνει; Ας μη γελοιόμαστε. Οι διαφορές μας με την Τουρκία (εάν εξαιρέσει κάποιος τα ζητήματα της υφαλοκρηπίδας των νησιών του Αγαίου, που και αυτά επιλύονται από το Δίκαιο της Θάλασσας και εν πάση περιπτώσει μπορούν να διευθετηθούν από το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης με ένα συνυποσχετικό προσφυγής μας σε αυτό) δεν είναι πραγματικές. Είναι φτιαχτές, για να δικαιολογηθούν οι προκλήσεις της Τουρκίας, την οποία θα έπρεπε να είχαν ανακαλέσει στην τάξη οι «μεγάλοι».
Η τουρκική παραβατικότητα & οι «μεγάλοι
Το ζήτημα ότι πρέπει επιτέλους η Τουρκία να σταματήσει τις προκλήσεις, στις οποίες προβαίνει συστηματικά τον τελευταίο καιρό, και να συμμορφωθεί με τις προσταγές του διεθνούς δικαίου, δεν το λέμε μόνον εμείς που είμαστε αποδέκτες των σχετικών προκλήσεων. Το τονίζουν με κάθε ευκαιρία και όλοι οι μεγάλοι. Οι περισσότεροι από αυτούς, όπως είναι π.χ. οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Ρωσσία, η Γερμανία και άλλοι, διάκεινται φιλικώς προς την Τουρκία, επειδή έχουν οικομικά ή γεωστρατηγικά συμφέροντα σε αυτήν. Θα προσπεράσουμε την γεμάτη αντιφάσεις συμπεριφορά των μεγάλων, που δεν πράττουν τα αυτονόητα, ώστε να ανακαλέσουν στην τάξη τον ταραξία της περιοχής, για να σταθούμε και να υπογραμμίσουμε το εμμέσως πλην σαφώς συναγόμενο συμπέρασμα από τις κατά καιρούς δηλώσεις τους ότι η Τουρκία με τις ενέργειές της παραβαίνει το διεθνές δίκαιο. Όταν όμως ομιλούμε για διεθνές δίκαιο, δεν αναφερόμαστε σε ένα αφηρημένο θεσμό, που τον συλλαμβάνει και τον ερνηνεύει ο καθένας όπως θέλει. Εννοούμε μια έννομη τάξη συγκεκριμένων δικαιϊκών ρυθμίσεων, που έχουν υπερκρατικό χαρακτήρα, αφού τις ρυθμίσεις αυτές τις απεφάσισαν τα συμβάλλόμενα κράτη σε μια διεθνή σύμβαση ή συνθήκη ή τις θέσπισαν ορισμένοι διεθνείς οργανισμοί, όπως είναι λ.χ. ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών. Διεθνές δίκαιο λοιπόν, το οποίο ομολογουμένως παραβαίνει η Τουρκία, είναι σε μια πρώτη προσέγγιση των αυθαιρεσιών της αφ’ ενός μεν το Δίκαιο της Θάλασσας και αφ’ ετέρου η Συνθήκη της Λωζάνης.
Διεθνές Δίκαιο – Δίκαιο της Θάλασσας
Ας δούμε πρώτα, τί γίνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας. Το δίκαιο αυτό έλαβε την ισχύουσα μορφή του με την σχετική Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών που υπογράφηκε τον Δεκέμβριο του 1982 στο Μοντέγκο της Τζαμάϊκα και ετέθη σε ισχύ τον Ιανουάριο του 1994, έχει δε κυρωθεί από 156 Κράτη. Η Τουρκία δεν συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα σε αυτά. Προφανώς, για να αλωνίζει στο Αγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, αφού οι ρυθμίσεις της εν λόγω Σύμβασης έρχονται σε αντίθεση με τις απόψεις της. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η άρνηση της Τουρκίας να υπογράψει και να κυρώσει την προαναφερθείσα Σύμβαση της Θάλασσας τής δίνει το δικαίωμα να κάνει ό,τι θέλει στις θάλασσες που την ενδιαφέρουν. Με την λογική αυτή κάθε κράτος που θα ήθελε να διατηρήσει της ανεξαρτησία του, για να αυθαιρετεί κατά το δοκούν, δεν θα υπέγραφε ποτέ καμιά διεθνή σύμβαση. Επειδή όμως η διεθνής κοινότητα δεν είναι, θεσμικά τουλάχιστον, ζούγκλα, οι αυθαιρεσίες ενός άναρχο-αυτόνομου κράτους θα προσέκρουαν στα συμφέροντα άλλων κρατών και θα δημιουργούσαν «τριβές» επικίνδυνες για την «ανάφλεξη» της διεθνούς ειρήνης στην περιοχή δράσης του ταραξία. Γι’ αυτό σε τέτοιες περιπτώσεις προβλέπεται στην Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών η δυνατότητα παρέμβασης του Ο.Η.Ε. υπέρ της ειρήνης, άσχετα αν η παρεμβατική αυτή δυνατότητα «βραχυκυκλκώνεται» πολλές φορές στα «γρανάζια» των συμφερόντων των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας που αποφασίζουν σχετικά. Κατά μείζονα λόγο ισχύει αυτό για την Ευρωπαϊκή Ένωση, της οποίας τα θαλάσσια σύνορα αμφισβητεί με τις ενέργειές του ο «Σουλτάνος». Επομένως το Κονκλάβιο των Βρυξελλών έχει συμφέρον να ασκήσει πιέσεις στην Τουρκία με την απειλή ουσιαστικών κυρώσεων σε βάρος της, διότι στα νερά του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου κινδυνεύει να πνιγεί η αξιοπιστία του.
Η Συνθήκη της Λωζάνης κ.ά. Διεθνείς Συμβάσεις
Ακόμη πιο εμφανής είναι η παραβατικότητα της Τουρκίας έναντι των διεθνών ρυθμίσεων της Συνθήκης της Λωζάνης, την οποία, μεταξύ άλλων, υπέγραψε και αυτή, χωρίς να διατυπώσει καμιά απολύτως επιφύλαξη ως προς τα θαλάσσια σύνορά της και το ιδιοκτησιακό καθεστώς των νησιών του Αιγαίου. Σήμερα φτιάχνει καινούργια δόγματα, όπως είναι αυτό της «Γαλάζιας Πατρίδας», και χρησιμοποιεί ως «μπουλντόζα» τον αναθεωρητισμό της σε όλα τα θέματα, για να «ισοπεδώσει» τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει με την Συνθήκη της Λωζάνης. Είδαμε επίσης, πόσο σεβάστηκε την Συμφωνία Ανταλλαγής Πληθυσμών μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, που υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 1923, έξι μήνες δηλ νωρίτερα από την Συνθήκη της Λωζάνης, της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα, σύμφωνα με το άρ. 142 αυτής. Αφού πρώτα ξερρίζωσε τον Ελληνισμό της Πόλης με τις «Νύκτες των Κρυστάλλων» τον Σεπτέμβριο του 1955, «πιπιλίζει» έκτοτε μονίμως την «καραμέλλα» της «τουρκικής μειονότητας» της Δυτικής Θράκης, μολονότι η σχετική Διεθνής Συμφωνία μιλάει για «μουσουλμανική μειονότητα»! Ας αφήσουμε στην άκρη το καθεστώς της Αγίας Σοφίας, που το διασφαλίζουν η Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου του 1950 και η Οικουμενική Διακήρυξη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών του 1948, το επιβεβαιώνουν δε σωρεία καταδικαστικών αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου. Όλα τα γράφει η Τουρκία στα παλαιότερα των υποδημάτων της. Τί να πούμε για τον σεβασμό που έδειξε η Τουρκία στις υπογραφές εκ μέρους της το 1959 των Συμφωνιών του Λονδίνου και της Ζυρίχης, με τις οποίες εγγυάτο την ανεξάρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι δοκιμαστικές παρελάσεις στα κατεχόμενα εν όψει της σχεδιαζόμενης διχοτόμησης της Κύπρου επιβεβαιώνουν του λογου τοα ασφαλές.
Προ της «μπουλντόζας» του τουρκικού αναθεωρητισμού
Όπου και να κοιτάξεις το πεδίο των διεθνών δεσμεύσεων της Τουρκίας, σε τυφλώνει και συνάμα σε φοβίζει η «μπουχούρα» που αφήνει πίσω της η «μπουλντόζα» του αναθεωρητισμού της. Όπως ανερυθρίαστα ομολογεί ο αμετροεπής «Σουλτάνος», η Τουρκία τα κάνει όλα αυτά, επειδή οι διεθνείς δεσμεύσεις της έγιναν μέσα σε άλλη «γεωγραφία». Κυνική, αλλά πειστική ομολογία! Ήταν πράγματι η «γεωγραφία» που εξασφάλιζε την επιβίωση της Τουρκίας μέσα από τα αποκαΐδια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ώστε να μη μείνει μια «κουκίδα» στο χάρτη της εποχής, που θα έσβηνε σιγά-σιγά. Γι’ αυτό εκλιπαρούσε τότε ο Κεμάλ τους Γάλλους, τους οποίους λοιδωρεί σήμερα ο αγνώμων «Σουλτάνος. Ποιός ενδιαφερόταν τότε για θάλασσες και Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες; Εκείνο που ενδιέφερε τότε τον Κεμάλ ήταν να μη χάσει τα εδάφη, που του αμφισβητούσαν οι «γκιαούρηδες» με την Μικρασιατική Εκστρατία. Γι’ αυτό έβαζε ανεπιφύλακτα φαρδυά πλατειά την υπογραφή του κάτω από τις διατάξεις που καθόριζαν τα θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας στα τρια ναυτικά μίλια από τις ακτές της και αναγνώριζαν την κυριότητα της Ελλάδος σε όλα τα νησιά του Αιγαίου, εκτός από τα Δωδεκάνησα που παραχωρούντο στην Ιταλία, μέσω της οποίας περιήλθαν τελικά στην Ελλάδα το 1948.
Με αυτά τα δεδομένα, όταν το διεθνές δίκαιο καθορίζει δεσμευτικά για όλους το δέον, δεν αντιλαμβάνομαι, τί νόημα έχουν οι διερευνητικές επαφές με την παραβάτη των εντολών του, ο οποίος μάλιστα περιφρονεί ενσυνείδητα την «γεωγραφία» του διεθνούς δικαίου και ενεργεί με βάση την οθωμανική «γεωγραφία» της καρδιάς του. Τι επιδιώκουν αυτές οι επαφές; Να καθαγιάσουν την παρανομία του διεθνούς παραβάτη; Να μεταθέσουν ένα τμήμα των ενοχών του στα θύματά του ή να καθιερώσουν μια νέα ονομασία στον διάλογο μεταξύ αρπακτικών και θηραμάτων; Τελικά, τί πρέπει αλήθεια να γίνει; Να τα βρούμε εμείς με την Τουρκία ή οι ασκούντες τις σχετικές πιέσεις με τα δίκαιοκτρατικά ελλείμματά τους και με την έννοια της σοβαρότητάς;
